الـزامـات ایـن استـانـدارد حسابـداری در مورد کلیـه صـورتهـای مالی کـه دوره مالـی آن منتهی بــه 30 اسفند 1383 یا پس از آن می‌باشد، لازم‌الاجراست.
هدف استاندارد استاندارد حسابداری شماره 26
کمیته تدوین استانداردهای حسابداری به‌دلایل زیر تدوین استاندارد حسابداری مربوط به فعالیتهای کشاورزی را ضروری تشخیص داده است :
الف. استفاده از روشهای حسابداری متفاوت توسط شرکتها برای معاملات و رویدادهای مشابه،
ب . مستثنی شدن فعالیتهای کشاورزی از دامنه کاربرد بعضی از استانداردهای حسابداری موجود (همانند استاندارد حسابداری شماره 8 با عنوان حسابداری موجودی مواد و کالا و استاندارد حسابداری شماره 3 با عنوان درآمد عملیاتی )،
ج . ماهیت خاص فعالیتهای کشاورزی از جمله وجود دگردیسی زیستی، و
د . هماهنگی بیشتر با استانداردهای بین‌المللی حسابداری باتوجه به تدوین استاندارد بین‌المللی حسابداری شماره 41 با عنوان کشاورزی .
دامنه کاربرد استاندارد حسابداری شماره 26
1. کاربرد این استاندارد در حسابداری موارد زیر الزامی‌است، مشروط بر اینکه به فعالیت کشاورزی مربوط باشد :
الف. داراییهای زیستی، و
ب. تولید کشاورزی در زمان برداشت.
2. این استاندارد در موارد زیر کاربرد ندارد:
الف. زمیـن مــربوط به فعــالیت کشــاورزی (موضوع استاندارد حسابداری شماره 11)،
ب .داراییهـای نامشهـود مربــوط به فعالیــت کشاورزی (موضوع استاندارد حسابداری شماره 17 )، و
پ. تولیــدات کشاورزی بعد از زمـان برداشـت (موضوع استاندارد حسابداری شماره 8).
نمونه‌هایی از داراییهای زیستی، تولیدات کشاورزی و محصولاتی که از فراوری پس از برداشت حاصل می‌شود:
فعالیت کشاورزی
عبارت است از مدیریت بر دگردیسی داراییهای زیستی برای فروش، تبدیل به تولید کشاورزی یا افزایش داراییهای زیستی.
برخی ویژگیهای مشترک فعالیتهای کشاورزی به شرح زیر می‌باشد :
الف. قابلیت تغییر. حیوانات و گیاهان زنده به‌صورت بالقوه توانایی دگردیسی زیستی دارند،
ب . مدیریت تغییر. مجموعه فعالیتهایی که از طریق بهینه‌سازی و ایجاد شرایط لازم (از قبیل سطوح تغذیه، رطوبت، و...) فرایند دگردیسی را تسهیل می‌کند. چنین مدیریتی فعالیت کشاورزی را از سایر فعالیتها متمایز می‌سازد، و
ج . اندازه‌گیری تغییر. تغییرات کیفی (برای مثال، اصلاح‌نژاد، درجه غلظت، و ...) یا تغییرات کمی (برای مثال، تولید مثل، وزن، و ...) ناشی از دگردیسی به عنوان شاخصهای فعالیت معمول مدیریت، اندازه‌گیری و نظارت می‌شود.
دگردیسی
شامل فرایندهای رشد، تحلیل، تولید و تولید مثل است که به تغییرات کیفی یا کمّی دارایی زیستی می‌انجامد.
دگردیسی به یکی از نتایج زیر منجر می‌شود :
الف. تغییرات در دارایی از طریق رشد، تحلیل یاتولید،یا
ب. تولید محصول کشاورزی از قبیل برگ چای، پشم و شیر.
دارایی زیستی
عبارت است از حیوان یا گیاه زنده.
- دارایی زیستی مولد: عبارت است از یک‌دارایی که به‌قصد تولید مثل، اصلاح نژاد و یا تولید کشاورزی، با حفظ حیات دارایی زیستی، نگهداری می‌شود و قابلیت برداشت در بیش از یک سال را دارد (مانند دامهای شیری، تاکستانها، درختان میوه و مرغهای تخم‌گذار).
- دارایی زیستی غیرمولد: به طبقه‌ای از داراییهای زیستی گفته می‌شود که واجد شرایط تعیین شده برای داراییهای زیستی مولد نیست (داراییهای زیستی غیر مولد اقلامی هستند که به عنوان تولید کشاورزی برداشت می‌شوند یا به عنوان داراییهای زیستی به‌فروش می‌رسند. مانند دامهای گوشتی، دامهای آماده فروش، ماهی پرورشی، غلات در جریان رشد از قبیل ذرت و گندم، و درختان پرورشی جهت تهیه الوار).
تولید کشاورزی
عبــارت است از محصـول برداشت شـده از داراییهای زیستی واحد تجاری.
تولید کشاورزی باید در زمان برداشت به ارزش منصفانه پس از کسر مخارج براوردی زمان فروش اندازه‌گیری شود. ارزش تعیین شده مزبور بهای تمام شده آن محصول محسوب می‌شود.
بازار فعال
بازار فعال عبارت است از بازاری که کلیه شرایط زیر را دارد :
الف. اقلام مبادله شده در بازار متجانس هستند،
ب . معمولاً خریداران و فروشندگان مایل در هر زمان وجود دارند، و
ج . قیمتها برای عموم قابل دسترسی است.
در این استاندارد، اقلام متجانس به مجموعه‌ای از اقلام نظیر لبنیات، غلات، دانه‌های روغنی، میوه و تره‌بار، گل، دام، طیور، ماهیها و آبزیان و ... اطلاق می‌شود که به واسطه خصوصیات همانند، قابل گروه‌بندی است.
شناخت و اندازه‌گیری
واحـد تجــاری باید دارایـی زیستی یا تولیــد کشـاورزی را فقط زمانی شناسایی کند که :
الف. کنترل دارایی را در نتیجه رویدادهای گذشته بدست آورده باشد ،
ب . جریان منافع اقتصادی آتی مرتبط به دارایی به درون واحد تجاری محتمل باشد، و
ج . ارزش منصفانه یا بهای تمام شده دارایی به‌گونه‌ای اتکاپذیر قابل اندازه‌گیری باشد.
نکته:
- دارایی زیستی مولد باید برمبنای بهای تمام شده پس از کسر استهلاک انباشته و کاهش ارزش انباشته یا مبلغ تجدید ارزیابی، به عنوان نحوه عمل مجاز جایگزین، شناسایی و گزارش شود.
- به‌استثنای دارایی زیستی غیرمولد خریداری شده که تنها در زمان شناخت اولیه به بهای تمام شده شناسایی می‌شود، داراییهای زیستی غیر مولد باید در شناخت اولیه و در تاریخ ترازنامه به ارزش منصفانه پس از کسر مخارج براوردی زمان فروش اندازه‌گیری شود بجز در شرایطی که قیمت یا ارزش بازار دارایی زیستی غیر مولد در دسترس نیست و سایر براوردهای ارزش منصفانه آن به وضوح غیرقابل اتکاست، که در این شرایط بایستی دارایی زیستی غیرمولد به بهای تمام شده پس از کسر هر گونه کاهش ارزش، اندازه گیری شود.
تعیین ارزش منصفانه در قرارداد های آتی فروش داراییهای زیستی غیرمولد یا تولید کشاورزی
در قراردادهای آتی فروش، قیمت قرارداد برای تعیین ارزش منصفانه الزاما مربوط نیست، زیرا ارزش منصفانه منعکس کننده ارزش در بازار جاری است که در آن خریدار و فروشنده مطلع و مایل معامله میکنند. در نتیجه ارزش منصفانه دارایی زیستی غیر مولد یا تولید کشاورزی الزاماً به علت وجود قرارداد تعدیل نمی‌شود.
نکته: در مواردی که قرارداد فروش دارایی زیستی غیرمولد یا تولید کشاورزی ممکن است قراردادی زیانبار باشد، بایستی زیان ناشی از قرارداد، یعنی مازاد مخارج اجتناب ناپذیر ایفای تعهدات مربوط به قرارداد نسبت به منافع حاصل آن، بعنوان ذخیره شناسایی شود.
در صورتی که بازار فعالی وجود نداشته باشد، واحد تجاری از یک یا چند مورد زیر، به شرط دسترسی، برای تعیین ارزش منصفانه استفاده می‌کند :
الف. قیمتهای تضمینی اعلام شده توسط دولت،
ب . آخرین قیمت معامله در بازار، مشروط بر این که در فاصله زمانی بین تاریخ آن معامله و تاریخ ترازنامه تغییر قابل ملاحظه‌ای در شرایط اقتصادی رخ نداده باشد،
ج . قیمتهای بازار داراییهای مشابه با در نظر گرفتن تعدیلاتی که تفاوتها را منعکس می‌کند، و
د. معیارهای خاص مانند ارزش میوه براساس جعبه و ارزش گله گوشتی بر حسب کیلوگرم گوشت.
در شرایط زیر بهای تمام شده به ارزش منصفانه نزدیک باشد، به ویژه در مواقعی که :
الف. از زمــان تحمــل بهای تمـام شده اولیــه، دگردیسی زیستی کمی صورت گرفته باشد، یا
ب . انتظار نرود دگردیسی زیستی تأثیر با اهمیتی بر قیمت داشته باشد.
درآمدها و هزینه‌های ناشی از اندازه‌گیری به‌ارزش منصفانه
- درآمد ناشی‌از شناخت اولیه دارایی زیستی غیر مولد به ارزش منصفانه پس از کسر مخارج براوردی زمان فروش و نیز درآمد یا هزینه ناشی از تغییر در ارزش منصفانه پس از کسر مخارج براوردی زمان فروش دارایی زیستی غیرمولد ، باید در سود و زیان دوره وقوع منظور شود.
- درآمد یا هزینه ناشی از شناخت اولیه تولیدکشاورزی به ارزش منصفـانه پس از کسر مخارج براوردی زمان فروش، باید در سود یا زیان دوره وقوع منظور شود.
عدم امکان اندازه‌گیری ارزش منصفانه به‌گونه‌ای اتکا پذیر
- در مواردی که ممکن است در شناخت اولیه دارایی زیستی غیرمولد قیمت یا ارزش بازار آن در دسترس نباشد و سایر براوردهای ارزش منصفانه آن نیز به وضوح غیرقابل اتکا باشد، دارایی زیستی غیر مولد باید به بهای تمام شده پس از کسر هرگونه کاهش ارزش ، اندازه‌گیری شود.
- در هرزمان که بتوان ارزش منصفانه چنین دارایی را به گونه‌ای اتکا پذیر اندازه‌گیری کرد، واحد تجاری باید آن را به ارزش منصفانه پس از کسر مخارج براوردی زمان فروش اندازه‌گیری کند.
کمکهای بلاعوض دولت
در مواردی که دارایی زیستی توسط دولت به عنوان کمک بلاعوض دراختیار واحد تجاری قرار می‌گیرد، کمک بلاعوض دولت معادل ارزش منصفانه دارایی زیستی پس از کسر مخارج براوردی زمان فروش در زمان شناخت اولیه است.
افشـا در ترازنامه و صورت سود و زیان
- واحد تجاری باید مبلغ دفتری داراییهای زیستی مولد و غیرمولد خود را به‌صورت جداگانه در ترازنامه ارائه کنـد.
- واحد تجاری باید موارد زیر را که در دوره جاری ایجاد شده است در صورت سود و زیان افشا کند:
الف. جمع درآمدها یا هزینه‌های ناشی از شناخت اولیه تولید کشاورزی ،
ب. جمع درآمدها یا هزینه‌های ناشی از شناخت اولیه و تغییرات در ارزش منصفانه‌پس از کسر مخارج براوردی زمان فروش داراییهای زیستی غیرمولد ، و
ج. سود یا زیان ناشی از فروش تولید کشاورزی و داراییهای زیستی غیرمولد با ارائه فروش و بهای تمام شده انتسابی آن .
افشـا در صورتهای مالی
- واحد تجاری باید اطلاعات تشریحی یا کمی زیر را در صورتهای مالی افشا کند:
الف. ماهیت فعالیتهای مرتبط با هر گروه از داراییهای زیستی ،
ب. مقادیر هر گروه از داراییهای زیستی غیر مولد در پایان دوره مالی ، و
ج. مبالغ دفتری و مقادیر داراییهای زیستی مولد به‌تفکیک در جریان رشد (مثلاً نابالغ) و در حال بهره‌برداری (مثلاً بالغ) .
- واحد تجاری باید روشها و مفروضات عمده به‌کار گرفته شده در تعیین ارزش منصفانه هرگروه از تولید کشاورزی در زمان برداشت و هر گروه از داراییهای زیستی غیر مولد را افشا کند.
- واحد تجاری باید مقدار و ارزش منصفانه پس از کسر مخارج براوردی زمان فروش تولید کشاورزی برداشت شده طی دوره که در زمان برداشت تعیین گردیده است را افشا کند.
- واحد تجاری باید موارد زیر را افشا کند :
الف. مبالغ دفتری داراییهای زیستی که در رابطه با مالکیت آنها محدودیت وجود دارد و یا در وثیقه بدهیها قرار گرفته است ، و
ب. تعهدات مربوط به توسعه یا تحصیل داراییهای زیستی مولد.
- واحد تجاری باید صورت تطبیقی از تغییرات مبالغ دفتری داراییهای زیستی غیرمولد در ابتدا و انتهای دوره را ارائــه کند. درج اطلاعات مقایسه‌ای ضروری نیست. این صورت تطبیق باید شامل موارد زیر باشد:
الف . درآمدها یا هزینه‌های ناشی از تغییرات در ارزش منصفانه پس از کسر مخارج براوردی زمان فروش،
ب. افزایشهای ناشی از خرید،
ج. کاهشهای ناشی از فروش،
د. کاهشهای ناشی از برداشت، و
ﻫ. سایر تغییرات.
- در مواردی که اندازه گیری ارزش منصفانه داراییهای زیستی غیر مولد به‌گونه‌ای اتکا پذیر میسر نباشد واحد تجاری در پایان دوره مالی باید درخصوص این داراییها موارد زیر را افشا کند :
الف. شرحی از داراییهای زیستی غیر مولد ،
ب. تشریح دلایل عدم امکان اندازه‌گیری به ارزش منصفانه به‌گونه‌ای اتکا پذیر ،
ج. درصورت امکان، دامنه براوردهایــی که به احتمال‌زیاد ارزش منصفانه در آن قرار می‌گیرد ، و
د. مبلغ دفتری ناخالص و کاهش ارزش انباشته در ابتدا و پایان دوره.
- درصورتی که ارزش منصفانه داراییهای زیستی غیرمولد که قبلاً به بهای تمام شده پس از کسر کاهش ارزش انباشته اندازه‌گیری شده است طی دوره جاری به گونه‌ای اتکا پذیر قابل اندازه‌گیری باشد، واحد تجاری باید موارد زیر را درخصوص این داراییها افشا کند :
الف. شرحی از داراییهای زیستی غیر مولد ،
ب. تشریح این که چرا ارزش منصفانه به گونه‌ای اتکا پذیر قابل اندازه‌گیری شده است ، و
ج. آثار تغییر مبنای اندازه‌گیری.
تاریخ اجرا استاندارد حسابداری شماره 26
الـزامـات ایـن استـانـدارد حسابـداری در مورد کلیـه صـورتهـای مالی کـه دوره مالـی آن منتهی بــه 30 اسفند 1383 یا پس از آن می‌باشد، لازم‌الاجراست.
مطابقت با استانداردهای بین‌المللی حسابداری
به استثنای موارد زیر، با اجرای الزامات این استاندارد، مفاد استاندارد بین‌المللی حسابداری شماره 41 با عنوان کشاورزی نیز رعایت می‌شود.
استاندارد رو میشه از سایت سازمان حسابرسی دانلود کرد ثبتهای حسابداری پیشنها د بدین لطفا