تراز آزمایشی، جدولی است که فهرستی از نام و مانده حساب های دفتر کل در یک تاریخ مشخص در آن نوشته می شود. تراز آزمایشی دو ستونه و چهار ستونه
حسابداری دو طرفه چیست؟
در سیســتم حســابداری دو طرفه، هر معامله به مبلغ بدهکار و بستانکار مســاوی در دفاتر ثبت میشود. اگر حساب ها به صورت صحیح ثبت و مانده گیری شــده باشــند، جمع مانده های بدهکار حســاب های دفتر کل باید با جمع مانده های بستانکار حســاب ها مساوی باشــد.
ترازآزمایشی چیست؟
یکی از وسایلی که حسابداران برای آزمون صحت مدارک حســابداری مورد استفاده قرار میدهند، تراز آزمایشــی است. تراز آزمایشی فهرستی اســت از ماندۀ حسابهای دفتر کل، که معمولاً در پایان هر ماه تهیه میشود. تهیه تراز مزبور به حسابداران امکان میدهد که از تساوی جمع مانده های بدهکار با جمع مانده های بستانکار اطمینان حاصل نمایند. تراز آزمایشــی، جدولی اســت که ماندۀ حســابهای دفتر کل در آن نوشته میشود. حسابها به ترتیبی که در دفتر کل مرتب شده اند، در تراز آزمایشی درج میشوند. یعنی با توجه به مثال فوق، ابتدا حساب داراییها (صندوق، حسابهای دریافتنی، وســایل نقلیه و اثاثۀ اداری) بعد حساب بدهی ها (حســاب های پرداختنی) و سپس سرمایه و درآمدها و هزینه ها نوشته میشوند.
در صورتی که حساب های دفتر کل توازن داشته باشند، جمع مانده های بدهکار و بستانکار مساوی خواهد بود.
تراز آزمایشی دو هدف کلی زیر را تأمین میکند:
الف) اثبات تساوی اقلام بدهکار و بستانکار دفتر کل
ب) فراهم آوردن اطلاعات لازم برای تهیۀ گزارش های مالی پایان دوره
با توجه به مثال ارائه شده ، تراز آزمایشی ماندۀ حسابهای دفتر کل مؤسسه در پایان اسفندماه 1389 به صورت زیر است:
تراز آزمایشــی فوق را تراز آزمایشــی دو ســتونی میگویند. زیرا دارای یک ســتون بدهکار و یک ستون بستانکار است. تراز آزمایشــی چهار ســتونی نیز میتوان تهیه کرد. در تراز آزمایشی که به شــکل چهار ستونی تهیه میشود، در دو ستون اول، جمع گردش بدهکار و بســتانکار هر حساب و در دو ســتون آخر، ماندههای بدهکار یا بستانکار هر حساب نوشته میشود.
تراز آزمایشی چهار ستونی فوق در پایان سال 1389 به صورت زیر است:
به طوری که ملاحظه میشود، جمع اقلام در دو ستون اول تراز آزمایشی با جمع گردش عملیات دفتر روزنامه مساوی است. بطور کلی، تهیۀ تراز آزمایشــی میتواند در کشــف برخی اشتباهات مؤثر باشد. تراز آزمایشی میتواند توازن مانده حسابهای دفتر کل را اثبات کند. تساوی مجموع اقلام بدهکار و بستانکار تراز آزمایشی این اطمینان را فراهم میسازد که:
الف) طرف های بدهکار و بستانکار تمام معاملاتی که از دفتر روزنامه به دفتر کل نقل شده، مساوی است،
ب) مانده بدهکار یا بستانکار هر حساب بطور صحیح محاسبه شده،
ج)و ماندۀ حسابها در تراز آزمایشی درست جمع زده شده است.
اگر در تراز آزمایشی جمع ستون بدهکار با جمع ستون بستانکار مساوی نباشد، بدیهی است که اشتباه یا اشتباهاتی رخ داده است. اشتباه مذکور میتواند ناشی از عوامل مختلفی از جمله، اشتباه در تنظیم سند حسابداری، ثبت دفتر روزنامه، انتقال اقلام از دفتر روزنامه به دفترکل، مانده گیری نادرست دفتر کل و انتقال اقلام از دفتر کل به تراز آزمایشی باشد.
ترازنامه در حسابداری
برای آشنایی با ترازنامه و اقلام آن، کافیست مقاله زیر را دنبال کنید:
