مالیات ابزار نیرومندی است که با کاربرد صحیح آن میتوان تحوالت اساسی در اقتصاد و اجتماع به وجود آورد. پیشرفت اقتصادی کشورها وابستگی زیادی به برنامه مالیاتی آنها دارد. درآمدهای مالیاتی مطمئن‌ترین و سالم‌ترین نوع درآمد برای دولتها به حساب می‌آید.
مقررات ناظر بر اجرای تکالیف قانونی
همانطور که طبق قانون مالیاتهای مستقیم اجرای مسئولیتها متناسب با اختیارات مراجع مالیاتی لحاظ شده است، درخصوص عدم اجرای تکالیف قانونی از طرف مؤدیان مالیاتی و یا اشخاص ثالث نیز جرایم نقدی و مجازات حبس تأدیبی پیش‌بینی شده است و لذا براساس حکم کلی ماده 182 قانون مالیاتهای مستقیم کسانی که مطابق مقررات قانون مذکور مکلف به پرداخت مالیات دیگران میباشند و همچنین هرکسی که پرداخت مالیات دیگری را تعهد یا ضمانت کرده باشد و کسانی که بر اثر خودداری از انجام تکالیف مقرر مشمول جریمه‌ای شناخته شده‌اند، در حکم مؤدی محسوب میشوند و از نظر وصول بدهی طبق مقررات قانونی اجرای وصول مالیاتها با آنان رفتار خواهد شد.
جرایم مالیاتی چیست؟
جرایم مالیاتی مواردی هستند که به دلیل عدم انجام تکالیف مالیاتی و یا انجام تکالیف مالیاتی بعد از مهلت قانونی به مؤدیان تعلق میگیرند و بر اساس نوع تخلف صورت گرفته، انواع و نرخ‌های متفاوتی دارند. برخی از جرایم و میزان آن در قانون مالیاتهای مستقیم به شرح زیر است:
الف) جرایم مالیات بر درآمد املاک
.png "جرایم مالیات بر درآمد املاک")
ب) جرایم مالیات بر درآمد حقوق
.png "جرایم مالیات بر درآمد حقوق")
ج) جرایم سایر مالیاتهای تکلیفی
.png "جرایم سایر مالیاتهای تکلیفی")
پیگیری جرایم مالیاتی
پیگیری جرایم مالیاتی بر اساس تبصره‌های 1 و 2 ماده 190 قانون مالیاتهای مستقیم به شرح زیر است:
تبصره 1 جرایم مالیاتی
مؤدیانی که به تکالیف قانونی خود راجع به تسلیم به موقع اظهارنامه یا ترازنامه و حساب سود و زیان و پرداخت یا ترتیب دادن پرداخت مالیات طبق اظهارنامه یا ترازنامه و حساب سود و زیان و حسب مورد ارائه به موقع دفاتر و اسناد و مدارک خود اقدام نموده‌اند، در موارد مذکور در مادة (239) این قانون، هرگاه برگ تشخیص مالیاتی صادره را قبول یا با ادارة امور مالیاتی توافق نمایند و نسبت به پرداخت مالیات متعلقه یا ترتیب دادن پرداخت آن اقدام کنند از هشتاد درصد (80%) جرایم مقرر در این قانون معاف خواهند بود. همچنین، در صورتی که این گونه مؤدیان ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ برگ قطعی مالیات نسبت به پرداخت یا ترتیب دادن پرداخت آن اقدام نمایند از چهل درصد (40%) جرایم متعلقه مقرر در این قانون معاف خواهند بود.
تبصره 2 جرایم مالیاتی
چنانچه فاصله تاریخ وصول اعتراض مؤدی نسبت به برگ تشخیص مالیات تا تاریخ قطعی شدن مالیات از یک سال تجاوز نماید جریمه دو و نیم درصد (5/2%) در ماه موضوع این ماده نسبت به مدت زمان بیش از یک سال مذکور تا تاریخ ابلاغ برگ قطعی مالیات قابل مطالبه از مؤدی نخواهد بود. سازمان امورمالیاتی کشور مکلف است ترتیباتی اتخاذ نکنند که رسیدگی و قطعیت یافتن مالیات مؤدیان حداکثر تا یک سال پس از تاریخ تسلیم اعتراض آنان صورت پذیرد.
فرار مالیاتی چیست؟
فرار مالیاتی انجام اقدامات غیرقانونی از قبیل حساب‌سازی، عدم ارائه دفاتر رسمی، انجام فعالیتهای اقتصادی زیرزمینی و... به منظور فرار از پرداخت مالیات است. در این راستا و برای رسیدن به این هدف، درآمدی که مشمول پرداخت مالیات میشود، سودی که به آن مالیات تعلق میگیرد، میزان یا منبع درآمدها، مخفی میگردد و یا اقداماتی که سبب تخفیف مالیاتی میگردند، به طور کلی بالاتر از میزان واقعی بیان میشوند.
علل مهم در فرار مالیاتی
دلایل فرار مالیاتی را میتوان به دو دسته کلی تقسیم کرد:
1. عوامل نهادی
هنجارها و کنش‌های اجتماعی، عدالت مالیاتی، فساد ماموران مالیاتی، عدم گسترش فرهنگ مالیاتی در جامعه، عدم مبادله اطلاعات کامل، نبود سیستم نظارت و پیگیری در اخذ مالیات، عدم استقبال از تسلیم اظهارنامه‌های مالیاتی و ضعیف بودن ضمانت‌های اجرایی دراین مورد، تأخیر در وصول مالیات، مشکلات مربوط به تشخیص علی‌الراس مالیات، قوانین پیچیده و متعدد، عدم شناسایی مؤدیان و مستند نبودن میزان درآمد آنها، وجود معافیتهای وسیع و متنوع و...
2. عوامل اقتصادی
نرخ و بار مالیاتی، درآمد مالیات‌دهندگان، نرخ‌های تورم و بیکاری، آزادسازی تجاری، اندازه دولت و...
آثار فرار مالیاتی
فرار مالیاتی آثار سویی بر اقتصاد میگذارد که میتوان به تأثیر آن بر رشد اقتصادی، توزیع درآمد، پس‌انداز بخش خصوصی، سرمایه‌گذاری بخش دولتی و... اشاره کرد.
ثبت‌نام در سامانه الکترونیکی نظام مالیاتی کشور
سازمان امور مالیاتی کشور در راستای اجرای طرح جامع مالیاتی، به منظور تشویق و توسعه خوداظهاری اقدام به ثبت نام الکترونیکی مودیان می‌نماید که می‌توانید آموزش ثبت‌نام در سامانه الکترونیکی نظام مالیاتی کشور را دنبال کنید:
ثبت‌نام در سامانه الکترونیکی نظام مالیاتی کشور
اظهارنامه و مقررات مالیات بر ارزش افزوده
همچنین می‌توانید برای آشنایی با اظهارنامه و مقررات مالیات بر ارزش افزوده، مقاله زیر را بخوانید:
