جامعـه حسابداران رسمی ایران به منظور یـاری رساندن به دولت در اعمـال نظارت مالی بـر واحـدهـای تولیدی، بازرگانی و خدماتی در جهت حفظ منافع عمـومی، صاحبان سرمایه و دیگر اشخاص ذینفع، تشکیل شده است.
پیش‌گفتاری از جامعـه حسابداران رسمی ایران
جامعـه حسابداران رسمی ایران به منظور یـاری رساندن به دولت در اعمـال نظارت مالی بـر واحـدهـای تولیدی، بازرگانی و خدماتی، همچنین حصـول اطمینان از قابل اعتماد بودن صورتهای مالی واحدهای مزبور در جهت حفظ منافع عمـومی، صاحبان سرمایه و دیگر اشخاص ذینفع، تشکیل شده است. اطلاع از قانـون و مقررات جامعـه حسابداران رسمی ایـران، بـه اعضا و استفاده‌کنندگان از صورتهای مالی حسابرسی شده کمک خواهد کرد تا از حقوق، اختیـارات و وظـایف خود آگاه شوند. از این رو مجموعه قانون و مقررات جامعـه حسابداران رسمی ایران در اختیار اعضا، ذینفعان کلیدی و دیگر علاقه‌مندان قرار میگیرد.
تاریخچه حسابرسی در ایران
حسابرسی به عنوان یک حرفه، یک تخصص و یک رشته نـوین، عمـر نسـبتاً کوتـاهی دارد و پیشینه آن در جهان به بیش از یکصد سال میرسد. اما همزمان و همراه با تحولات شتابآمیز یکصد سال گذشته، حرفـه حسابرسی نیز به سرعت خود را با شرایط و اوضاع و احوال زمان تطبیق داده و به عنوان یک دانش تخصصی مطرح شده است.
نخستین باری که در قوانین ایران به موضوع حسابرسی اشاره شد در قانون تجـارت مصـوب سال 1311 است که طی آن مقرر شد مجمع عمومی هر شرکت سهامی یک یا چند بازرس (مفتش) را از بین صاحبان سهام یا از خارج از آن انتخاب کند تا با رسیدگی به حسابهـا و اسناد و مدارک شرکت، درباره اوضاع عمومی شرکت و صورتهای مالی که توسط مـدیریت تهیه میشود گزارشی به مجمع عمومی صاحبان سهام ارائه بدهد.
استفـاده از خدمـات حسابـداران خبـره در امـر حسابرسی مالیاتی نخسـتین بـار در قـانون مالیـات بـر درآمـد سـال 1328 عنـوان شـد. طبق قـانـون مـزبـور، هر زمـان کـه انجمـن محاسبین قسم خورده در کشـور تشکیل شـود وزارت دارایی مکلف است نتیجـه رسـیدگی محاسبیـن قسـم خـورده را در مـورد حسـاب یا ترازنامـه بازرگانـان یا شرکتهـا بپذیـرد و در این صورت برای تشخیص مالیات، دیگر نیاز به رسیدگی بـه دفـاتر مـؤدی نخواهـد بـود..
در سال 1372، قانون "استفاده از خدمات تخصصی و حرفهای حسابداران ذیصلاح به عنوان حسـابـدار رسـمی" به تصویـب مجلس شـورای اسـلامی رسیـد. بـه موجـب ایـن قـانـون، دولت میتواند حسب مورد از خدمات حسـابداران رسـمی در مـواردی ماننـد: حسابرسـی و بازرسی قانونی شرکتهای سهامی عام، شرکتهای سهامی خاص، شرکتهای غیر سهامی و شرکتهای موضوع بندهای “الف” و “ب” ماده (7) اساسنامه قـانونی سـازمان حسابرسـی و همچنین حسابرسی مالیاتی اشخاص حقیقی و حقوقی استفاده نماید.
در سـال 1379 نخستین دستورالعمل نحـوه برگـزاری انتخابـات شـورای عالی بهپیشنهاد هیأت مؤسس، موضوع تبصره (2) ماده واحده قانون استفاده از خـدمات تخصصـی و حرفـهای حسابداران ذیصلاح به عنوان حسابدار رسمی، به تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایـی رسـید. دستورالعمل مزبـور در سالهای 1382، 1383و 1392 بازنگری و به تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی رسیده است. با تصویب این آییننامه، مقدمات تشکیل جامعه حسابداران رسـمی ایـران و انتخابـات شـورای عالی فراهم شد.
آییننامه تعیین صلاحیت حسابداران رسمی و چگونگی انتخابات آنان
ماده 1 آییننامه تعیین صلاحیت حسابداران رسمی
به منظور اجرای تبصره یک ماده واحده قانون اسـتفاده از خـدمات تخصصـی و حرفـهای حسابداران ذیصلاح به عنوان حسابدار رسمی مصوب 1372، هیأتی به نام هیأت تشـخیص صلاحیت حسابداران رسمی که از این پس در این آییننامـه، “هیـأت” نامیـده مـیشـود، مرکب از هفت نفر حسابدار متخصص و متعهد با دارا بودن حداقل مدرک کارشناسی (لیسانس) در رشته حسابداری یا رشتههای مشابه به تشخیص و انتخاب وزیر امور اقتصادی و دارایی تشکیل میشود.
ماده 2 آییننامه تعیین صلاحیت حسابداران رسمی
وظایف هیأت به شرح زیر است:
الف) برگزاری آزمونهای موضوع بند “ز” ماده (3) این آییننامه، کنترل کیفیت فعالیت حسابداران رسمی و اعمال نظارت.
ب ) تأیید نهایی صلاحیت حسابداران رسمی بعد از هر دوره پنج ساله.
ج ) اخذ تصمیم نهایی نسبت به عدم استفاده دایم یـا موقـت بـیش از یـک سـال حسابدار رسمی متخلف از عنوان حسابدار رسمی.
د ) رسیدگی به شکایتها.
ماده 3 آییننامه تعیین صلاحیت حسابداران رسمی
حسابداران رسمی باید دارای شرایط زیر باشند:
الف) تابعیت دولت جمهوری اسلامی ایران و وفاداری به قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
ب ) نداشتن سابقه محکومیت مؤثر کیفری.
ج ) حسن شهرت به رعایت موازین شرعی و اجتماعی و عدم اعتیاد به مواد مخدر.
ح ) داشتن گواهی انجام و یا معافیت دایم از خدمت وظیفه عمومی در زمان صلح.
د ) نداشتن سوابق سوء حرفهای، مالی و اداری.
ه ) داشتن حداقل مدرک کارشناسی (لیسانس) در رشته حسابداری یا رشتههای مشابه و یا مدارک حرفهای شناخته شده بینالمللی.
و ) داشتن حداقل شش سال سابقه کار حسابرسی بعد از اخذ مدرک کارشناسی (لیسـانس) که حداقل دو سال آن در داخل کشور باشد.
ز ) موفقیت در آزمونهای مهارت حسـابداری و حسابرسـی و مقـررات تجـاری، مـالی، محاسباتی و مالیاتی و سایـر آزمونهای مورد لـزوم کـه هیـأت تعیـین مـینمایـد. دارندگان مـدارک مراجع ذیصـلاح حرفـهای بینالمللی موضوع بنـد “ه” ایـن مـاده، همچنین دارندگان مدرک دکترای حسابداری از امتحان مهارت حسابداری و حسابرسـی معاف میباشند.
ماده 4 آییننامه تعیین صلاحیت حسابداران رسمی
آن دسته از حسابداران رسمی که تمام وقت خود را به خدمات حسابرسی و بازرسی قـانونی یا سایر خدماتی که به تشخیص هیأت جزو وظایف حسابدار رسمی تلقی گردد تخصیص دهند و دارای مشاغل دیگری اعم از موظف و غیرموظف (به استثنای اعضای هیأت علمی دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی و سایر مشاغل آموزشی با رعایت مقررات استخدامی مربـوط، مصوبـه 1381/07/14 هیـأت وزیـران) نباشنـد، حسابـدار رسمی شاغـل نامیده مـیشـوند و در غیر این صورت حسابدار رسمی غیر شاغل شناخته خواهند شد.
ماده 5 آییننامه تعیین صلاحیت حسابداران رسمی
کلیه حسابداران رسمی باید دارای کارت شناسایی عکسدار باشـند و ایـن کـارت را دبیرخانـه هیأت برای مدت دو سال برای هر یک از آنـان صـادر خواهـد کـرد. دبیرخانـه مـذکور در دی ماه هر سال صورت اسامی کلیه حسابداران رسمی را با قیـد شـاغل و غیـر شـاغل در روزنامه رسمی و حداقل یکی از روزنامه‌های کثیرالانتشار منتشر خواهد نمود. اسامی اشخاصی که طی سال عنوان حسابدار رسمی آنان لغو یا تعلیق میشود، باید بلافاصله از راههای مـذکور به اطلاع عموم برسد.
ماده 6 آییننامه تعیین صلاحیت حسابداران رسمی
اعضای اولین دوره هیأت به همراه سه نفر حسابدار متخصص و متعهد با شرایط مندرج در ماده (1) که توسـط وزیـر امـور اقتصـادی و دارایـی انتخـاب مـیشـوند، جـزء نخسـتین حسابداران رسمی محسـوب شـده و مکلفنـد حـداکثر ظـرف مـدت شـش مـاه از تـاریخ لازمالاجرا شدن این آییننامه، به عنوان اولین گروه حسابداران رسـمی و هیـأت مؤسـس، اساسنامـه جـامعـه حسابـداران رسمـی ایـران مـوضـوع تبصره (2) ماده واحــده قانــون “استفاده از خدمات تخصصی و حرفهای حسابداران ذیصلاح بـه عنـوان حسـابداری رسـمی” را تهیـه نموده و برای تصویب نهایی از طریق وزیر امور اقتصادی و دارایی به هیـأت وزیـران تقدیم نمایند. هیأت مؤسس موظف است پس از تصویب و ابلاغ اساسنامه مذکور بلافاصله نسبت به تشکیل جامعه حسابداران رسمی ایران اقدام نماید.
چارت سازمانی جامعه حسابداران رسمی ایران
چگونه حسابدار رسمی شویم؟
حسابدار رسمی (Certified Public Accountant) عنوانی است که به حسابداران حرفهای با صلاحیت اطلاق میشود. این دسته از حسابداران با دارا بودن مجوز قانونی و با تأسیس موسسه حسابرسی میتوانند خدماتی در زمینه‌ی انواع حسابرسی، بازرسی قانونی، نظارت بر تصفیه، ارزیابی سهام و سهم‌الشرکه، مشاوره‌ی مالی، خدمات حسابداری و مالیاتی و داوری مالی را طبق ضوابط جامعه‌ی حسابداران رسمی ایران ارائه دهند. از طریق لینک زیر، با چگونگی حسابدار رسمی شدن، آشنا خواهیم شد:
