معاوضه دارایی‌ها در حسابداری

در زمانی که دارایی ثابت توانایی برآوردن نیازهای شرکت را نداشته باشد، یا بنا بر دالیلی؛ از جمله کاهش کیفیت محصوالت تولیدی، شرکت اقدام به برکناری یا فروش آن به اشخاص دیگر میکند، حسابداران باید ضمن بررسی کامل بودن کلیه مستندات مربوط به برکناری یا فروش دارایی ثابت، توانایی ثبت و صدور سند حسابداری را دراین خصوص داشته باشند.

معاوضه داریی

در بعضی مواقع شرکتها ممکن است با توجه به شرایطی خاص اقدام به معاوضه داراییهای خود کنند. بر اساس استانداردهای حسابداری، معاوضه داراییهای ثابت مشهود بر مبنای ارزش منصفانه دارایی واگذار شده یا ارزش منصفانه دارایی تحصیل شده، هرکدام که با وضوح بیشتری قابل تعیین است، مالک قرار میگیرد. در شرایط معاوضه، حسابدار شرکت باید پس از جمع‌آوری مستندات مربوط به معاوضه، موارد زیر را انجام دهد:

الف) محاسبه و ثبت هزینه استهلاک از ابتدای سال تا تاریخ معاوضه؛

ب) به هنگام نمودن حساب استهلاک انباشته و ارزش دفتری دارایی تا تاریخ معاوضه؛

پ) شناسایی سود (زیان) ناشی از معاوضه در صورت وجود؛

ارزش دفتری دارایی واگذار شده - ارزش منصفانه دارایی واگذار شده = سود یا زیان معاوضه

ت) محاسبه ارزش دارایی تحصیل شده؛

سرک پرداختی + ارزش منصفانه دارایی واگذار شده = ارزش دارایی جدید

یا

سرک دریافتی + ارزش منصفانه دارایی واگذار شده = ارزش دارایی جدید

ث) ثبت معاوضه دارایی به شرح زیر:

حالت اول: معاوضه منجر به سود شود و شرکت سرک نقدی دریافت گردد.

حالت دوم: معاوضه منجر به سود شود و شرکت سرک نقدی پرداخت گردد.

حالت سوم: معاوضه منجر به زیان شود و شرکت سرک نقدی دریافت گردد.

حالت چهارم: معاوضه منجر به زیان شود و شرکت سرک نقدی پرداخت گردد.

نکته: درصورتی که نتوان ارزش منصفانه دارایی واگذار شده و دارایی تحصیل شده را به صورت قابل اتکایی برآورد کرد، هیچگونه سود یا زیانی از بابت معاوضه شناسایی نمیشود و ارزش دارایی تحصیل شده با توجه به ارزش دفتری دارایی واگذار شده و سرک دریافتی (پرداختی) تعیین میشود.

مثال معاوضه دارایی در حسابداری

شرکت "اصفهان" اقدام به معاوضه یک قطعه زمین به ارزش دفتری 70000000 ریال و ارزش منصفانه 100000000 ریال در ازای یک واحد آپارتمان متعلق به شرکت "کاشان" به ارزش دفتری 80000000 ریال کرد. ارزش منصفانه آپارتمان در بازار مشخص نیست و مبلغ 40000000 ریال وجه‌نقد در زمان معاوضه از طرف شرکت اصفهان به شرکت کاشان پرداخت شده است، مطلوب است: صدور اسناد حسابداری برای شرکت اصفهان و کاشان.

الف) اصفهان

ب) کاشان