صورتهای مالی تهیه شده بر مبنای حسابداری تعهدی، کارآیی و اثر بخشی بخشها را ارزیابی نموده و زمینه را برای تقلب و فساد کاهش میدهد.
تعریف مبانی حسابداری
مبانی حسابداری در واقع اشاره به زمان شناسایی درآمدها و هزینه‌ها دارد. به عبارت دیگر، زمانی که یک دارایی خریداری یا یک بدهی تحمل میگردد، درآمدها و هزینه‌های مرتبط با آنها چه زمانی باید شناسایی و ثبت گردد. مبانی مورد استفاده در سازمانهای دولتی شامل نقدی، نقدی تعدیل شده، نیمه تعهدی، تعهدی تعدیل شده و تعهدی کامل میباشد .
مبنای نقدی چیست؟
مبنای نقدی یک روش حسابداری است که طبق آن درآمدها در زمان دریافت و هزینه‌ها در زمان پرداخت وجه نقد شناسایی و ثبت میگردند.
مبنای نقدی تعدیل شده چیست؟
در این مبنا درآمدها طبق مبنای نقدی یعنی زمانی که وجه نقد دریافت میگردد، شناسایی و هزینه‌ها زمانی ثبت میگردند که دو شرط تحویل کالا یا انجام خدمت و قطعیت پرداخت آنها محرز شده باشد.
مبنای نیمه تعهدی چیست؟
مبنای نیمه تعهدی در واقع ترکیبی از دو مبنای نقدی و تعهدی میباشد که طبق آن هزینه‌ها بر مبنای تعهدی و درآمدها بر مبنای نقدی شناسایی و در دفاتر ثبت میگردند.
منظور از مبنای تعهدی تعدیل شده چیست؟
در مبنای تعهدی تعدیل شده، هزینه‌ها در زمان تحمل، شناسایی و در دفاتر ثبت میشوند و درآمدها بر حسب ماهیتشان به دو صورت اندازه‌گیری میشوند. در صورتی که مبلغ درآمدها "قابل اندازه‌گیری" باشد و در مدت کوتاهی پس از تشخیص، "قابل وصول" باشند با استفاده از مبنای تعهدی و در صورتی که اندازه‌گیری و زمان وصول آن قابل تعیین نباشد با استفاده از مبنای نقدی شناسایی وثبت میگردند.
مبنای تعهدی چیست؟
طبق مبنای تعهدی، معاملات برمبنای رویداد اقتصادی آنها بدون در نظر گرفتن زمان دریافت و پرداخت وجه نقد، شناسایی میشوند. طبق این روش، درآمدها در زمان تحقق و هزینه‌ها در زمانی شناسایی میشوند که بدهیها متحمل شده و یا منابع مصرف شده باشند.
الزامات اجرای مبنای تعهدی
با توجه به الزامات موجود از جمله مواد 138 و 144 و 49 برنامه چهارم، ماده 219 برنامه پنجم توسعه، ماده 16 قانون مدیریت خدمات کشوری، بند 32 سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری، مصوبات هیات امنا و بخشنامه‌های وزارت، بکارگیری حسابداری (مبنای) عهدی طی بیست سال گذشته یک روند افزایشی دردولتها و سازمانهای بخش عمومی داشته است. حسابداری تعهدی سبب بهبود کارآیی، اثربخشی و یا پاسخگویی سازمانها میگردد. اعتقاد بر این است که حسابداری تعهدی در تصمیم‌گیری بهتر و افزایش عملکرد و پاسخگویی از طریق استفاده از گزارشگری و بودجه بندی بر مبنای تعهدی نقش مهمی دارد.
حسابداری تعهدی، در تصمیمات مدیریتی در خصوص اقلام ترازنامه نقش داشته و سبب مدیریت بهتر هزینه میشود. همچنین، امکان بودجه‌بندی تعهدی، رسیدن به مشتری‌مداری، تخصیص بهتر منابع، عملکرد و پاسخگویی بیشتر را فراهم می‌نماید. بعلاوه، دستیابی به گزارشهای تعهدی مبنایی بهتر برای پاسخگویی به دولت و جامعه فراهم می‌نماید.
مبنای تعهدی اطلاعاتی با کیفیت بالاتر برای تصمیم‌های مربوط به مدیریت و تخصیص منابع فراهم می‌نماید و یک معیار کارآ و قابل اتکایی در ارتباط با سلامت سازمان از طریق تهیه گزارشهای کامل و صحیح درمورد تمام بدهیها و مبالغ دریافتنی در اختیار قرار میدهد. مبنای تعهدی، نقاط ضعف سیستم نقدی را برطرف نموده و تصویری کامل از دارائیها و بدهیها، هزینه‌های واقعی و عملکرد منعکس میکند که با گرایش به سمت اصلاح مدیریت بخش عمومی و ارزیابی عملکرد بر مبنای خروجی منطبق بوده، و نیازهای اطلاعاتی استفاده‌کنندگان داخلی و خارجی را برآورده میسازد. بعلاوه، مبنای تعهدی روشی برتر برای گزارش وضعیت واقعی از منابع موجود و تعهدات آتی بوده و کیفیت و مربوط بودن اطلاعات را برای سیاست‌گذاری بلندمدت بهبود می‌بخشد.
مزایای بکارگیری مبنای تعهدی
در بخش عمومی، حسابداری بعنوان یک سیستم اطلاعات مالی در نظر گرفته میشود که هدف آن تهیه‌ی اطلاعات مالی مفید برای مدیریت، اندازه‌گیری عملکرد و اهداف پاسخگویی برای استفاده‌کنندگان میباشد. چند نمونه از مزایای مبنای تعهدی به شرح زیر می‌باشند:
- پاسخگویی و تصمیم‌گیری
- مدیریت هزینه
- مدیریت دارایی
- مدیریت دریافتنی‌ها
- مدیریت بدهیها
- تهیه‌ی اطلاعات کامل در مورد هزینه‌ها
- تهیه صورتهای مالی برای اهداف گزارشگری
انواع صورتهای مالی در حسابداری
برای آشنایی با انواع صورتهای مالی از جمله ترازنامه، کافیست مقاله زیر را دنبال کنید:
