حسابداری فروش کالا

در شرکت‌های بازرگانی برای ثبت معاملات مربوط به فروش کالا و محاسبه فروش خالص معمولا حسابهای فروش کالا، برگشت از فروش و تخفیفات و تخفیفات نقدی فروش نگهداری می‌شود. در این مقاله ما حسابداری فروش کالا را با فرض‌های مختلف، بررسی خواهیم کرد.

ثبت معاملات در شرکت‌های بازرگانی

در شرکت‌های بازرگانی برای ثبت معاملات مربوط به فروش کالا و محاسبۀ فروش خالص معمولا حسابهای زیر نگهداری می‌شوند:

• فروش کالا
• برگشت از فروش و تخفیفات
• تخفیفات نقدی فروش

شرکت‌هایی که محصولات خود را با تضمین و گارانتی به فروش می‌رسانند، حساب‌های هزینه و ذخیره گارانتی محصولات را نیز نگهداری می‌کنند.

حساب فروش (درآمد فروش)

واحدهای تجاری معادل قیمت کالاهایی را که در طول دوره به فروش می‌رسانند در حسابی تحت عنوان "درآمد فروش"  یا "فروش کالا" ثبت می‌کنند و ماهیت این حساب بستانکار است. فرایند شناسایی درآمد فروش کالا مطابق با اصل تحقق درآمد است، طبق این اصل، درآمد بدون توجه به زمان دریافت وجه نقد شناسایی می‌شود.

مطابق اصل تحقق درآمد، پیش دریافت از مشتریان، درآمد دوره محسوب نمی‌شود، این مبلغ در دوره دریافت به عنوان بدهی مبنی بر انتقال کالا یا ارائه خدمات در آینده گزارش می‌گردد. در دوره یا دوره‌هایی که کالا یا خدمات مربوطه تحویل یا ارائه شوند، مبلغ پیش دریافت به حساب درآمد (فروش) منظور می‌شود.

برای اغلب شرکت‌ها، زمان مناسب برای شناسایی درآمد، مقطع فروش (زمان تحویل کالا به مشتری) می‌باشد. به عنوان مثال در فروش نقدی، درآمد هم زمان با دریافت وجه نقد شناسایی می‌شود، یا در فروش نسیه بعد از تعهد خریدار مبنی بر پرداخت وجه نقد می‌توان نسبت به شناسایی درآمد اقدام کرد.

صدور سند حسابداری فروش کالا

هنگام فروش کالا در هر دو سیستم ادواری و دائمی‌ چه به صورت نقد و چه به صورت نسیه حساب فروش کالا، بستانکار می‌شود. اگر فروش نقدی باشد، حساب‌های موجودی نقد بدهکار می‌شود و اگر نسیه باشد حساب‌های دریافتنی یا اسناد دریافتنی بدهکار می‌شود. در سیستم ادواری هنگام فروش کالا تنها یک سند معادل مبلغ فروش صادر می‌شود ولی در سیستم دائمی‌ علاوه بر ثبت مبلغ فروش باید سند بهای تمام شده کالای فروش رفته نیز صادر شود.  

سیستم ادواری چیست؟

سیستم ادواری، یک سیستم ثبتی است که در آن اطلاعاتی همچون موجودی، بهای تمام شده، خرید و فروش کالاها و... نه به صورت دوره‌ای بلکه در آخر هر سال ثبت می‌شوند. ثبت اطلاعات مربوط به خرید و فروش کالاها بر اساس تعداد، بها و روش گردش بهای تمام شده، انجام می‌شود. گزارشات سیستم ادواری به صورت موجودی پایان سال فعلی و ابتدای دوره سال بعد ثبت و مورد استفاده قرار می‌گیرند.

سیستم دائمی چیست؟

یکی دیگر از سیستم‌های ثبتی حسابداری خرید و فروش، سیستم دائمی می‌باشد. در سیستم دائمی بدهکاری، بستانکاری و بهای تمام شده کالا بر اساس حساب موجودی کالا تعیین و ثبت می‌شود. در این سیستم‌ها در زمان دلخواه و به طور دقیق می‌توان موجودی کالای شرکت را استخراج و از آنها استفاده کرد؛ زیرا خرید و فروش در این روش، بر اساس افزایش یا کاهش موجودی کالا بر مبنای خرید و برگشت از فروش یا فروش و برگشت از خرید حساب شده و در دفاتر یا سیستم‌های حسابداری ثبت می‌شود.

الف) صدور سند حسابداری فروش کالا در حالت نقدی

ب) صدور سند حسابداری فروش کالا در حالت نسیه (مبنی بر تعهد شفاهی خریدار)

ج) صدور سند حسابداری فروش کالا به صورت نسیه و در ازای دریافت سفته

د) صدور سند حسابداری زمانی که بابت تحویل و فروش محصولات در آینده، مبلغی پیش‌دریافت می‌شود

سایر حساب‌های پرداختنی (عوارض و مالیات بر ارزش افزوده فروش)

بر اساس قانون، فروشندگان موظف‌اند عوارض و مالیات برارزش افزوده را نسبت به مبلغ فروش خالص محاسبه و از خریداران دریافت نمایند. واحدهای تجاری در زمان خرید کالا، این مبالغ را تحت سرفصل سایر حساب‌های دریافتنی ثبت (بدهکار) می‌کنند و در زمان فروش کالا، مبالغ دریافت شده بابت عوارض و مالیات بر ارزش افزوده فروش، تحت سرفصل سایر حساب‌های پرداختنی ثبت (بستانکار) می‌شود.

صدور سند حسابداری فروش کالا در حالت نقدی و در صورتی که کالا مشمول عوارض و مالیات بر ارزش افزوده باشد.

صدور سند حسابداری بهای تمام شدۀ کالای فروش رفته در سیستم دائمی

در این سیستم هنگام فروش کالا دو ثبت لازم است: ثبت اول بر اساس قیمت فروش کالا و ثبت دوم بر اساس بهای تمام شده کالای فروش رفته انجام می‌شود. در سیستم دائمی، بهای تمام  شدۀ کالا، پس از هر بار فروش، محاسبه و در ستون صادره کارت حساب کالا ثبت می‌شود و مبلغ آن به بدهکار حساب بهای تمام شدۀ کالای فروش رفته و بستانکار موجودی کالا منظور می‌شود. بهای تمام شده کالای فروش رفته: تمامی ‌هزینه‌های متحمل شده و مرتبط در یک دورۀ مالی برای تحصیل کالاهای فروش رفته، بهای تمام شده کالای فروش رفته نام دارد.

نکته: عوارض و مالیات بر ارزش افزوده تأثیری در ثبت بهای تمام شده کالاهای فروش رفته ندارد.

هزینۀ حمل کالای فروش رفته

اگر براساس توافق، فروشنده، هزینۀ حمل کالای فروش رفته را پرداخت نماید، این هزینه به عنوان هزینه‌های  ثبت می‌شود. دقت کنیم که هزینۀ حمل "هزینۀ حمل کالای فروش رفته" فروشنده تلقی می‌شود و تحت عنوان کالای فروش رفته ارتباطی با بهای تمام شده کالای فروش رفته ندارد. چون این هزینه در سود و زیان به عنوان هزینه‌های توزیع و فروش گزارش می‌شود ولی هزینۀ حمل کالای خریداری شده از آنجا که در بهای تمام شده کالای خریداری شده دخالت داده می‌شود روی بهای تمام شدۀ کالای فروش رفته تأثیر می‌گذارد.

جدول عملیات حسابداری فروش در دو روش ادواری و دائمی‌ به صورت مقایسه‌ای (بدون اعمال مالیات بر ارزش افزوده)

ثبت سند حسابداری فروش کالا در نرم‌افزار حسابداری آنلاین لاندا

در نرم‌افزار حسابداری آنلاین لاندا، به راحتی می‌توانید فاکتور فروش خود را ثبت کنید. جالب است بدانید که سامانه لاندا، سند حسابداری آن را به صورت اتوماتیک، ثبت خواهد کرد. برای ثبت‌نام و استفاده از لاندا، کافیست بر روی ثبت‌نام در لاندا، کلیک کنید.