ترازنامه گزارشی است که اطلاعات مربوط به منابع اقتصادی، تعهدات اقتصادی و حق مالی صاحب سرمایه را از طریق گزارش داراییها، بدهیها و سرمایه واحد تجاری در یک تاریخ معین نشان میدهد.

ترازنامه در حسابداری

ترازنامه گزارشی اســت که اطلاعات مربوط به منابع اقتصادی، تعهدات اقتصادی و حق مالی صاحب سرمایه را از طریق گزارش داراییها، بدهیها و سرمایه واحد تجاری در یک زمان مشخص فراهم می‌کند. ترازنامه شکل بسط داده شده معادله اساسی حسابداری است. از آنجا که ترازنامه معرف وضعیت مالی واحد تجاری در یک مقطع زمانی معین است، آن را صورت وضعیت مالی نیز مینامند. همچنین ترازنامه یکی از صورتهای مالی اساسی است که با عناوین بیلان و صورت وضعیت مالی هم شناخته می‌شود. در زبان انگلیسی به آن Balance Sheet گفته می‌شود.
ترازنامه به همراه سایر صورتهای مالی اساسی در پایان دوره‌ی مالی تهیه میشود و مربوط به یک مقطع زمانی معین اســت. لذا ترازنامه برای یک مقطع زمانی مشخص، مثلا 1389/12/29، تاریخ‌گذاری میشود. به عبارت دیگر، ترازنامه با گزارش داراییها، بدهیها و ســرمایه مؤسسه در پایان دوره مالی، وضعیت مالی مؤسسه را در یک تاریخ مشــخص منعکس می‌نماید.

تهیه ترازنامه در پایان دوره مالی

ترازنامه مربوط به یک دوره خاص (پایان دوره مالی) بوده و به مثابه عکسی است که در پایان دوره مالی از وضعیت مالی مؤسسه (داراییها، بدهیها و ســرمایه) گرفته شده و به همین جهت است که ترازنامه را برای یک تاریخ مشخص، مثلا 1389/12/29، مینویسند. ترازنامه از روی ترازآزمایشی اختتامی تهیه میشود.

با تراز آزمایشی دو ستونه و چهارستونه، آشنا شوید: تراز آزمایشی دو ستونه و چهار ستونه در حسابداری

اهمیت ترازنامه

در واقع اهمیت ترازنامه به حدی است که می‌توان آن را به عنوان وضعیت یک واحد اقتصادی در قالب تصویر در نظر گرفت. ترازنامه باید توسط حسابرسی و در پایان دوره‌های مالی تهیه شود. این گزارش از 3 بخش اصلی دارایی، بدهی و سرمایه تشکیل می‌شود که معادله اصلی حسابداری را تشکیل می‌دهند. وضعیت کلی یک ترازنامه باید شبیه به معادله اصلی حسابداری باشد.

بنابراین، ترازنامه گزارشی است که اطلاعات مربوط به منابع اقتصادی، تعهدات اقتصادی و حق مالی صاحب سرمایه را از طریق گزارش داراییها، بدهیها و سرمایه واحد تجاری در یک تاریخ معین نشان میدهد. به زبان ساده ترازنامه می گوید که یک شرکت چه میزان دارایی دارد، چه مقدار بدهی دارد و صاحبان شرکت چه مقدار سرمایه گذاری کرده‌اند.
ترازنامه به اشکال مختلفی ارائه میشود. یکی از اشکال رایج، شکل افقی یا شکل حساب T است.

اقلام ترازنامه شامل چیست؟

مهمترین بخش از یک ترازنامه حسابداری، دو ستون اصلی آن است که باید با هم تراز باشند. یک ستون به دارایی‌ها اختصاص می یابد و ستون دوم مجموعه بدهی‌ها و میزان سرمایه است. البته اقلام تشکیل‌دهنده یک ترازنامه تنها شامل این دو ستون نیست و بخش‌های دیگری هم در آن وجود دارد. اقلام ترازنامه غالبا بر اساس ویژگیهای مشترک آنها طبقه‌بندی میشوند. در ترازنامه، عموما داراییها به ترتیب سرعت تبدیل شدن به وجه نقد و بدهیها براســاس زمان سررسید، طبقه‌بندی و گزارش میشوند. بنابراین داراییهایی که زودتر به وجه نقد تبدیل میشوند ابتدا نوشته میشوند و پس از آن داراییهای دیگری که دیرتر به وجه نقد تبدیل میشوند گزارش میگردند. همچنین بدهیهایی که موعد سررسید آنها زودتر است اول نوشته میشوند و بعد از آنها بدهیهایی که سررسیدشان دیرتر است آورده میشوند.

1. ستون داراییها در ترازنامه

در ستون اول دارایی‌های یک واحد اقتصادی به ترتیب میزان نقدینگی از بالا به سمت پایین قرار می گیرند. منظور از میزان نقدینگی دارایی این است که سهولت تبدیل آن دارایی به وجه نقد چقدر است. هر چه سهولت تبدیل داریی به پول نقد بیشتر باشد، نقدینگی آن بیشتر است و باید در سطرهای بالایی ستون قرار بگیرد.

2. ستون بدهی‌ها و سرمایه ها در ترازنامه حسابداری

ستون دوم شامل دو بخش است؛ بدهی‌ها و سرمایه‌ها. بدهی‌ها شامل دیونی است که باید توسط شرکت پرداخت شود. این بدهی‌ها ممکن است ماهیت‌های مختلفی (مثل اجاره‌بها، حقوق و دستمزد طلب تامین‌کنندگان) داشته باشد. بدهی‌ها هم مثل دارایی‌ها شامل دو دسته هستند. بدهی‌هایی که سررسید آنها کمتر یک سال باشد، بدهی‌های جاری و آنهایی که سررسید شان بالاتر از یک سال باشد، بدهی‌های غیرجاری نام می‌گیرند.

دلایل اهمیت ترازنامه برای کسب و کارها

1. آگاهی از میزان نقدینگی

از آنجا که در ترازنامه دارایی ها و بدهی ها با هم مقایسه می شوند، به صاحبان مشاغل دید درست و دقیقی از میزان نقدینگی موجود ارائه می دهد.

2. افزایش بهره‌وری

بررسی اطلاعات ترازنامه با صورت سود و زیان کمک می‌کند آنچه کسب و کار از دارایی‌های خود به دست آورده است را ارزیابی کرده و در رابطه با چگونگی ادامه فعالیت‌های کسب و کار به منظور رسیدن به سود بالاتر برنامه‌ریزی نمود.

3. تعیین نسبت بدهی به دارایی

این اطلاعات کمک می‌کند سطح ریسک مالی شرکت را برآورد کرده و برای بهبود و رشد کسب وکار آگاهانه عمل نماییدو

دلایل اهمیت ترازنامه برای یک واحد اقتصادی

مثال از ترازنامه

حال، تراز آزمایشی مؤسسه خدماتی بهار به شکل زیر است:

تراز آزمایشی

بنابراین ترازنامه مؤسسه بهار در پایان سال 1388 به صورت زیر است:

ترازنامه

دقت کنید که مبلغ سرمایه که در ترازنامه درج گردیده، از صورت حساب سرمایه مؤسسه که در مقاله قبلی توضیح دادیم، استخراج شده است.

همچنین می‌توانید نحوه ایجاد (ثبت) سند اختتامیه (پایانی) را در نرم‌افزار حسابداری آنلاین لاندا مشاهده نمایید.

صورت سود و زیان در حسابداری

برای آشنایی با صورت سود زیان، مقاله صورت سود و زیان را دنبال کنید