در انجام یک معامله، مهم‌ترین بخش، شیوه پرداخت در معاملات است. یکی از رایج‌ترین و مهم‌ترین روشهای پرداختی در عرصه بین‌المللی، اعتبارات اسنادی میباشد که در این مقاله، درمورد آن بحث میشود.
اعتبارات اسنادی (Credit of Letter)
یک روش پرداختی است که در آن تعهد قطعی به پرداخت از جانب بانک گشایش‌دهنده اعتبار، به خریدار و فروشنده داده میشود که به موجب آن بانک تعهد میکند که میزان پرداختی خریدار به موقع و با مبلغ صحیح به دست فروشنده خواهد رسید. هرگاه که خریدار قادر به پرداخت مبلغ خرید نباشد، بانک موظف است باقیمانده یا تمام مبلغ خرید را بپردازد. اعتبارات اسنادی اغلب در معاملات بین‌المللی به منظور اطمینان از دریافت مبالغ پرداختی مورد استفاده قرار میگیرد.
به دلیل ماهیت معاملات بین‌المللی که شامل عواملی همچون مسافت و تفاوت قوانین کشورها و...، اعتبارات اسنادی یک جنبة بسیار مهم در تجارت بین‌المللی شده است. بانک به نیابت از خریدار که نگهدارنده اعتبارات اسنادی است، تا زمان دریافت تأییدیه که کالاهای خریداری شده حمل شده‌اند، وجه را پرداخت نخواهد کرد.
فرایند عملیات اعتبارات اسنادی به شرح شکل زیر میباشد:
انواع اعتبار اسنادی
اعتبار اسنادی وارداتی و صادراتی: به اعتباری که خریدار برای واردات به کشور خود گشایش می کند، اعتبار وارداتی و این اعتبار از لحاظ فروشنده کالا که در کشور دیگر قرار دارد اعتبار صادراتی میباشد. انواع اعتبارات اسنادی عبارت است از:
- اعتبارات اسنادی قابل برگشت Revocable LC
- اعتبار اسنادی غیر قابل برگشت Irrevocable LC
- اعتبارات اسنادی تأیید شده Confirmed LC
- اعتبارات اسنادی تأیید نشده Unconfirmed LC
- اعتبارات اسنادی قابل انتقال Tranferable LC
- اعتبارات اسنادی غیرقابل انتقال Untransferable LC
- اعتبارات اسنادی نسیه یا مدتدار (یوزانس) Usance LC
- اعتبارات اسنادی دیداری At Sight LC
- اعتبارات اسنادی پشت به پشت (اتکایی) Back to Back LC
- اعتبارات اسنادی ماده قرمز Red Clause LC
- اعتبارات اسنادی گردان Revoling LC
در این مبحث به توضیح برخی از انواع اعتبارات اسنادی پرداخته میشود:
الف: اعتبارات اسنادی قابل برگشت
در این نوع اعتبار، خریدار و یا بانک گشایش‌کننده اعتبار میتوانند بدون اطلاع ذینفع، هرگونه تغییر یا اصلاحی در شرایط اعتبار به وجود آورند (بدون اجازه فروشنده) که البته از این نوع اعتبار استفاده چندانی نمیشود. زیرا فروشنده اطمینان لازم را نسبت به پایدار ماندن اعتبار و انجام تعهدات خریدار ندارد.
ب: اعتبار اسنادی قابل انتقال
به اعتباری گفته میشود که طبق آن، ذینفع اصلی حق دارد همه یا بخشی از اعتبار گشایش شده را به شخص یا اشخاص انتقال دهد. در واقع این نوع اعتبار یک امتیاز برای فروشنده محسوب میشود.
ج: اعتبار اسنادی نسیه یا مدتدار (یوزانس)
اعتباری است که وجه اعتبار بلافاصله پس از ارائه اسناد از سوی ذینفع، پرداخت نمیشود بلکه پرداخت وجه آن، بعد از مدت تعیین شده صورت میگیرد. در واقع فروشنده به خریدار مهلت میدهد که بهای کالا را پس از دریافت و فروش آن بپردازد. معاملة یوزانس معمولا در کشورهایی انجام میگیرد که کمبود ارز دارند.
د: اعتبار اسنادی دیداری
اعتباری است که طبق آن بانک ابلاغ‌کننده پس از رویت اسناد حمل ارائه شده از طرف ذینفع (فروشنده)، در صورت رعایت تمامی شرایط اعتبار از سوی وی، بلافاصله وجه آن را پرداخت می کند.
پروفرما یا پیش فاکتور
پس از انجام مکاتبات و مذاکرات بین خریدار و فروشنده و نهایی شدن شرایط معامله، فروشنده پیش‌فاکتور صادر مینماید. پروفرما، اولین سند معامله بین‌المللی است که شرایط معامله در آن ذکر میگردد. از این سند در مراحل مجوز ثبت سفارش، گشایش اعتبار اسنادی و ترخیص کالا استفاده میشود و در نتیجه فاکتور براساس اطلاعات موجود در پروفرما صادر میگردد. در پروفرما باید موارد زیر درج شود :
- نام و آدرس کامل خریدار (شماره تلفن و فاکس)
- نام و آدرس کامل فروشنده (شماره تلفن و فاکس)
- مشخصات کامل کالا
- قیمت واحد کالا (قیمت براساس تحویل در بندر کشور فروشنده یا بندر کشور خریدار)
- مقدار، وزن، تعداد و نوع بسته‌بندی کالا
- نام کشور ذینفع (فروشنده) و نام کشور تولیدکننده کالا
- نام کشور مبدأ حمل، محل بارگیری، وسیله حمل و مهلت حمل
- نام ارز مورد معامله و نحوة پرداخت وجه کالا
- نام مرز ورودی و گمرک مقصد
- شماره و تاریخ صدور پروفرما و امضای آن به همراه تاریخ انقضا
- درج شماره استاندارد یکی از استانداردهای مورد قبول مؤسسه استاندارد ایران و اعلام انطباق کالا با
- استاندارد مذکور در مواردی که کالا مشمول فهرست استانداردهای وارداتی اعلام شده میباشد.
- ارائه ترجمه رسمی برای پروفرماهای غیر از زبان فارسی و انگلیسی
- ارائه کاتالوگ جهت ماشین‌آالت و بعضی از کالاهای مصرفی و بروشور یا آنالیز برای بعضی کالاهای
- شیمیایی که مشخصات کالا در پروفرما گویا نباشد.
ثبت سفارش
ثبت سفارش نوعی مجوز ورود برای کالاهای خارجی خریداری شده است که در سیستم وزارت بازرگانی ثبت میشود. بر این اساس دریافت پیش‌فاکتور از فروشنده و ثبت سفارش از مراحل اولیه واردات کالاست. مجوز ثبت سفارش فایلی است که توسط سازمان توسعه تجارت ایران صادر میشود و روی آن شماره هشت رقمی مجوز، تاریخ مجوز ثبت سفارش همراه شماره، تاریخ پروفرما و نام شرکت متقاضی که وارد کننده کالاست، درج میشود.
سیستم الکترونیکی ثبت سفارشات واردات کالا، از ابتدای سال 1387 به صورت تدریجی شکل گرفته است و در نهایت در تاریخ 1388/03/19 به صورت صددرصد الکترونیکی شروع به کار کرده است. در این سیستم متقاضیان ثبت سفارش اعم از حقیقی و حقوقی میتوانند با مراجعه به سامانه جامع تجارت ایران به آدرس www.ntsw.ir ثبت‌نام نموده و با دریافت نام کاربری و کلمه عبور شخصی، از طریق این سایت سفارشات واردات خود را به صورت 24 ساعته، و در هر مکانی که به شبکة جهانی اینترنت دسترسی داشته باشند، ثبت نمایند. لازم به ذکر است که کلیه پیگیری‌های لازم تا حصول نتیجه (دریافت تأییدیه ثبت سفارش)، از طریق این سیستم میسر میباشد و متقاضیان پس از اطلاع از تکمیل مراحل اداری ثبت سفارش میبایست به مراکز ثبت سفارش ایجاد شده در هر استان مراجعه نموده و پس از پرداخت کارمزد، تحویل اصل مدارک موردنیاز، تأییدیه ثبت سفارش خود را دریافت نمایند.
مراحل ثبت سفارش برای واردات کالا
مراحل ثبت سفارش در سامانه جامع تجارت ایران به شرح زیر است:
- ثبت پیش‌فاکتور جدید
- استعلام ضوابط کالایی
- ارسال درخواست مجوز به سازمان مجوزدهنده
- درخواست ثبت سفارش
- پرداخت کارمزد
- دریافت شماره 8 رقمی ثبت سفارش
مدارک موردنیاز برای ثبت سفارش کالا
- کارت بازرگانی معتبر
- کارت عضویت وزارت بازرگانی (ثبت‌نام)
- اخذمجوزهای قانونی لازم براساس مندرجات ذیل یادداشتهای فصل تعرفه مربوط در کتاب مقررات صادرات و واردات و سایر مصوبات و دستورالعملهای ابلاغ شده (از قبیل مجوز وزارت بهداشت، جهاد کشاورزی، انرژی اتمی و...)
- اصل پروفرما به انضمام تصویر آن
- کاتالوگ یا بروشور و آنالیز برای برخی کالاها.
فرم ثبت سفارش
فرم ثبت سفارش پر نشده فاقد ارزش بوده و برگ عادی تلقی میگردد که پس از تکمیل مشخصات متقاضی کالا از روی مندرجات پروفرما توسط وی و اخذ مجوزهای لازم و بررسی کارشناسی و ممهورنمودن مهر مخصوص و امضا کارشناس و درج شماره ثبت سفارش که ردیابی آن با این شماره امکان پذیر است، فرم ثبت سفارش دارای ارزش و اعتبار میگردد و طبق ماده 8 قانون مقررات صادرات و واردات به آن مجوز ورود با مجوز ثبت سفارش نیز گفته میشود.
فرم درخواست ثبت سفارش از 4 قسمت تشکیل شده است:
- مشخصات کلی
- مشخصات پروفرما
- نوع ثبت سفارش
- مشخصات کالای اظهار شده
