حسابهای موقت که به آنها حسابهای اسمی نیز میگویند، با پایان یافتن دوره مالی بسته شده و در نتیجه مانده آنها به دوره مالی بعد انتقال نمی‌یابد. کلمه موقتی، توصیف‌کننده خوبی برای این حسابهاست.
فرایند بستن حسابها در پایان دوره مالی
فرایند بستن حسابها در پایان هر دوره مالی یک گام مهم پس از تهیه صورتهای مالی است که بدون انجام این مرحله امکان ثبت فعالیت‌های مالی مؤسسه در دوره مالی بعد مقدور نیست. به این دلیل لازم است در پایان هر دوره مالی براساس فرض دوره مالی و همچنین قوانین و مقررات مربوط به نحوه نگهداری دفاتر قانونی، کلیه حسابها بسته شوند.
الف) مفهوم بستن حسابها
منظور از بستن حسابها، صفر کردن مانده آنهاست. هر حساب پس از مانده‌گیری ممکن است دارای مبلغی به عنوان مانده باشد. این مبلغ معمولا در طرف موافق با ماهیت آن حساب است. برای مثال، مانده حسابهای دارایی در طرف بدهکار و مانده حسابهای درآمد در طرف بستانکار آن است و برای صفر کردن آنها لازم است آن حساب را معادل مبلغ مانده، در طرف مخالف با ماهیت، بدهکار یا بستانکار کنیم.
ب) دلایل بستن حسابها
براساس فرض دوره مالی، عمر واحدهای اقتصادی به دوره‌های مساوی تقسیم میشود، که به هر یک از این دوره‍‌ها یک "دوره مالی" میگویند. معمولا هر دوره مالی از فروردین آن سال تا پایان اسفندماه همان سال به طول می‌انجامد و در پایان آن عده‌ای علاقه‌مند حاصل عملکرد (سود یا زیان) یک سال گذشته واحد اقتصادی را قضاوت کنند، به همین دلیل صورتهای مالی برای واحدهای اقتصادی تهیه میشود و پس از آن حسابهایی که بیانگر عملکرد واحد اقتصادی طی سال مالی بوده‌اند باید صفر شوند، تا از ابتدای دوره مالی بعد با مانده صفر و به منظور اندازه‌گیری عملکرد واحد اقتصادی در دوره مالی جدید شروع به تغییر کنند.
بنابراین، با توجه به مطالب فوق، اولین دلیل بستن حسابها را میتوان صفر کردن دسته‌ای از حسابها دانست که بیانگر عملکرد واحد اقتصادی طی یک دوره مالی معین و مشخص بوده‌اند و نیاز است از ابتدای دوره مالی بعد با مانده صفر شروع به تغییر کنند.
بر اساس قوانین و مقررات مربوط به نحوه نگهداری دفاتر قانونی، که از سوی سازمان امور مالیاتی کشور در قالب یک آیین‌نامه تهیه و ابلاغ شده است، واحدهای اقتصادی ملزم هستند برای هر دوره مالی از دفاتر مالی جدید استفاده کنند. به همین دلیل، سایر حسابها در دفاتر سال مالی جاری بسته میشوند تا به دفاتر سال مالی بعد منتقل شوند.
بنابراین، با توجه به توضیحات فوق دومین دلیل بستن حسابها را میتوان صفر کردن مانده برخی دیگر از حسابها به منظور انتقال به دفاتر جدید در سال مالی بعد دانست.
با توجه به دلایلی که برای بستن حسابها برشمردیم، حسابها را در پایان سال و پس از انجام اصلاحات و تعدیلات لازم به دو دسته زیر تقسیم‌بندی میکنیم:
- حسابهای موقت (سود و زیانی)
- حسابهای دائمی (ترازنامهای)
حسابهای موقت
حسابهایی هستند که عمر آنها محدود به یک دوره مالی بوده و مانده آنها به دوره مالی بعد منتقل نمیشود، چرا که مانده این حسابها گویای عملکرد (سود یا زیان) مؤسسه برای یک دوره مالی معین و مشخص است. برای مثال زمانی که گفته میشود درآمد (فروش) مؤسسه خوزستان در سال 1395 مبلغ 1,000,000 ریال است، این مبلغ صرفا نشان دهنده درآمد (فروش) مؤسسه خوزستان برای همان سال مالی است و برای اندازه‌گیری درآمد این مؤسسه در سالهای قبل یا بعد باید به سراغ درآمدهای همان سالها برویم. این موضوع در ارتباط با حسابهای هزینه نیز صدق میکند چرا که هزینه‌های هر دوره مالی نیز مختص همان دوره مالی است
بنابراین، کلیه حسابهای درآمدی و هزینه‌ای جزء حسابهای موقت هستند.
به طور خلاصه میتوان گفت، مجموعه حسابهای درآمد و هزینه، که به آنها حسابهای سود و زیانی نیز گفته میشود را حسابهای موقت می‌نامند. به عبارت دیگر کلیه اقلام تشکیل دهنده صورت سود و زیان جزء حسابهای موقت طبقه‌بندی میگردند. این دسته از حسابها در پایان دوره مالی صفر میگردند و به حساب خلاصه سود و زیان منتقل میشوند
حساب خلاصه سود و زیان
حساب خلاصه سود و زیان یک حساب واسطه است، که در پایان دوره مالی ایجاد و حسابهای موقت به آن بسته خواهند شد، سپس این حساب اگر پس از مانده‌گیری دارای مانده بستانکار باشد نشان‌دهنده سود خالص قبل از مالیات است که پس از ثبت مالیات و مانده‌گیری مجدد بیانگر سود خالص پس از کسر مالیات خواهد شد و در نهایت مانده حساب خلاصه سود و زیان به حساب سود و زیان انباشته منتقل میگردد. همچنین اگر پس از بستن حسابهای موقت مانده حساب خلاصه سود و زیان بدهکار باشد نشان‌دهنده زیان خالص است و نیازی به ثبت مالیات نیست و مانده این حساب مستقیما به حساب سود و زیان انباشته منتقل میگردد.
بستن حسابهای موقت در نرم‌افزار حسابداری آنلاین لاندا
در نرم‌افزار حسابداری ابری لاندا، می‌توانید به راحتی حسابهای موقت خود را ببندید. کافیست آموزش زیر را دنبال کنید:
