سرقفلی یکی از اصطلاحات رایج بین مردم است که به ویژه کسبه از آن استفاده می کنند. همچنین ثبت سند خرید و فروش سرقفلی در نرم‌افزارهای حسابداری، از جمله مواردیست که ممکن است کسبه و صاحبان کسب و کار، به آن نیاز داشته باشند.
نقش سرقفلی در معاملات تجاری
سرقفلی در سالیان اخیر، نقش تأثیرگذاری در معامالت اماکن تجاری کشور یافته است. در عین حال برخی ابهامات و اختلافات در این مساله نشان می‌دهد مطالعات فقهی و حقوقی سرقفلی ناکافی بوده است. علاوه بر این، با توجه به فراگیری این موضوع در بسیاری از فعالیتهای بازرگانی، ترافعات ناشی از آن، ضرورت انجام تحقیقات کمی‌وکیفی در این باره را ضروری مینماید.
سرقفلی در حقوق
سرقفلی در حقوق عبارت از حقی است که به دلیل حسن شهرت در محلی که در نگاه مردم برای تاجر حاصل میشود. در حقوق ایران سرقفلی مفهومی‌اختصاصی تر نیز دارد و آن عبارت از حقی است که مستأجر یک ملک تجاری در تقدم بر سایرین دارد. در حقوق عربی و فقه اسلامی‌از آن به زبن و در حقوق فرانسه از آن به Goodwill تعبیر میشود.
مفهوم شناسی کلمه سرقفلی
منشأ پیدایش این حق به ویژگیهای ملک مورد اجاره برمی‌گردد. دسترسی داشتن به خیابان اصلی، در نبش بودن ملک، قرار داشتن مغازه در طبقه همکف و نزدیک به ورودی پاساژ، زیاد بودن طول ملک (در عرف: طولانی بودن بر ملک)، داشتن انبار مناسب، داشتن محل مناسب برای ساخت ویترین و مانند آن، اوصافی هستند که سبب میشود هر ملک نسبت به ملک دیگر دارای امتیازاتی باشد و مالک می‌تواند در ازای این امتیازات، مبلغی را از مستأجر دریافت کند. این حق مالک که می‌تواند در ازای واگذاری آن به مستأجر، مبلغی را از وی مطالبه کند، حق سرقفلی نامیده میشود.
عوامل به وجود آوردنده سرقفلی
با این تفاسیر، در موارد جریان سرقفلی روشن میشود که عوامل به وجود آورنده سرقفلی به دو دسته عوامل مادی و غیر مادی تقسیم میشود:
عناصر مادی عبارت است از کالاهای تجارتی، مواد اولیه، ابزار کار در صنعت، قفسه‌بندی و تزیینات داخلی، اثاثیه و وسایل کار و تجارت و همه اشیایی که برای بهره‌برداری و به کار انداختن سرمایه لازم است.
عناصر غیرمادی نیز عبارت است از موقعیت مشتری‌گیری (مانند نزدیکی به میدان عمومی‌یا خیابان‌های اصلی)، علامت تجاری و نام تجاری، گواهینامه اختراع ترسیمات و مدل‌ها، طول مدت اجاره و حسن شهرن مستأجر.
سرقفلی از نگاه حسابداری چیست؟
با تعاریف بالا می‌توان نتیجه گرفت که سرقفلی دو معنی مختلف دارد. بنابراین نیاز است تا با دقت با این معانی آشنا شویم:
1. در معنای اول، سرقفلی می‌تواند به کالا یا اشتهار یک نام تجاری و شهرت عالی شرکتی اشاره داشته باشد که مزایای رقابتی مهمی‌را فراهم می‌کند. در این حالت، یعنی موسسه دارایی‌های مهم ولی نامشهودی دارد که در ترازنامه، گزارش داده نشده است.
2. در معنای دوم، موسسه ممکن است برای خرید سرقفلی‌ای که در طول سال‌ها به وسیله سازمان دیگری ایجاد شده است، مبلغ نقد بپردازد و سرقفلی مربوطه را خریداری کند.
نکته‌ای که حائز اهمیت است، تنها سرقفلی خریداری شده در بخش دارایی ترازنامه گزارش داده میشود.
مقاله مرتبط: با اقلام ترازنامه، بیشتر آشنا شوید.
نکاتی راجع به حق سرقفلی
- ممکن است موجرمان از ما سرقفلی نگرفته باشد. اما ما با دریافت سرقفلی مغازه را به شخص دیگری اجاره داده باشیم. در اینصورت مس تاجر خود را آگاه کنیم که با پایان مدت اجاره، حق ندارد برای دریافت سرقفلی به موجر ما مراجعه کند. به عبارت دیگر او باید این حق را از ما دریافت و سری ًعا مغازه را تخلیه کند.
- ما تنها در صورتی میتوانیم از موجرمان حق سرقفلی دریافت کنیم که به هنگام اجاره به او این مبلغ را پرداخت کرده باشیم.
- هرگاه در خصوص میزان سرقفلی میان طرفین توافق حاصل نشود با نظر دادگاه این مبلغ تعیین خواهد شد.
- سرقفلی جز در مورد توافق طرفین جنبه قانونی ندارد؛ به عبارت دیگر سرقفلی در صورتی میان موجر و مستاجر جاری خواهد بود که بر سر آن توافقی صورت گرفته باشد.
- انتقال حق سرقفلی هم از طریق سند رسمی‌و هم از طریق سند عادی پذیرفته شده است. بنابراین نیازی نیست تا منحصرا از یکی از دو روش مزبور استفاده شود.
ثبت خرید و فروش سرقفلی در نرم‌افزار حسابداری آنلاین لاندا
در نرم‌افزار حسابداری ابری لاندا، می‌توانید خرید و فروش سرقفلی خود را ثبت کنید. اگر قصد دارید خرید سرقفلی ثبت کنید، کافیست ابتدا وارد پنل کاربری خود شده و بر روی ایجاد دریافت کلیک کنید (اگر ثبت پرداخت سرقفلی را دارید، بر روی گزینه ایجاد پرداخت کلیک کنید). سپس حساب معین را بر روی سرقفلی قرار داده و نوع خرید سرقفلی خود را اعم از چک، نقدی و یا واریز به حساب، انتخاب کنید. لازم به ذکر است که نرم‌افزار حسابداری ابری (آنلاین) لاندا، سند حسابداری آن را به صورت اتوماتیک ثبت خواهد کرد. در زیر، نمونه‌ای از خرید سرقفلی را مشاهده می‌کنید:
سند این خرید که به صورت اتوماتیک ثبت شده است، از بخش اسناد حسابداری پنل خود، قابل مشاهده می‌باشد:
