خروج و کنارگذاری دارایی ثابت به همراه سند خروج آن در حسابداری

اگر دارایی ثابت توانایی برآوردن نیازهای شرکت را نداشته باشد یا بنا بر دلایلی از جمله کاهش کیفیت محصولات تولیدی، شرکت اقدام به برکناری یا فروش آن به اشخاص دیگر میکند که سبب حذف حسابهای دارایی ثابت در اسناد حسابداری می‌شود.

دلایل حذف حسابهای دارایی ثابت

داراییهای ثابت شرکتها در طول عمر مفید خود ممکن است با مواردی مانند: فروش، تعویض، آتش‌سوزی، سرقت و ... مواجه شوند. این موارد سبب خروج و حذف حسابهای مربوطه میشود.

با توجه به ارزش اموالی که شرکت قصد برکناری آنها را دارد، تصمیم‌گیری در خصوص برکناری اموال ممکن است توسط اشخاص مختلفی صورت گیرد، شرکتها معمولا دارای آیین‌نامه معاملاتی هستند که بر آن اساس، معاملات را غالبا در سه گروه معاملات جزئی، معاملات متوسط و معاملات بزرگ طبقه‌بندی میکنند.

معمولا برای معاملات جزئی مدیران رده پایین و برای معاملات میانی مدیران رده بالا و برای معاملات بزرگ هیئت مدیره تصمیم‌گیری خواهد کرد.

برای کنارگذاری دارایی ثابت، ضمن داشتن مجوز کنارگذاری دارایی ثابت، باید جهت تکمیل برگ کنارگذاری دارایی ثابت اقدام کرد که در زیر نمونه‌ای از مجوز فروش دارایی ثابت و برگ فروش دارایی ثابت آمده است.

در زمان خروج دارایی ثابت به هر دلیل، حسابدار وظیفه دارد ضمن جمع‌آوری کلیه مستندات و مدارک مربوط به فروش یا کنارگذاری دارایی ثابت، اقدام به صدور سند حسابداری نماید. صرف‌نظر از نوع خروج دارایی ثابت، حسابدار باید مانده استهلاک انباشته مربوط را تا تاریخ خروج دارایی ثابت بهنگام نماید و ثبت حسابداری را در همان زمان در دفاتر انجام دهد.

خروج دارایی ثابت در حسابداری

پس از تحصیل دارایی ثابت، شرکتها اقدام به استفاده از دارایی میکنند و با استفاده از دارایی طی سالهای متمادی مزایای مورد انتظار از آن برای شرکت محقق میگردد، در نهایت شرکت اقدام به کنارگذاری دارایی میکند.

خروج اموال از شرکت

اموال به دو شکل اختیاری و اجباری از شرکت خارج میشوند. خروج اختیاری اموال به سه شکل فروش، اهدا و معاوضه انجام میپذیرد.

فروش دارایی ثابت

فروش دارایی ثابت در اکثر شرکتها به تصویب بالاترین مقام اجرایی شرکت میرسد و مسئولین رده‌های میانی توانایی تصمیم‌گیری در خصوص فروش دارایی ثابت را ندارند.

در زمان فروش دارایی ثابت، پس از اخذ مجوز لازم و تکمیل برگ فروش، حسابدار وظیفه دارد ضمن جمع‌آوری کلیة مستندات و مدارک مربوط به فروش دارایی ثابت، به صدور سند حسابداری اقدام نماید.

مراحل ثبت فروش دارایی ثابت

الف) محاسبه و ثبت هزینه استهلاک از ابتدای سال مالی تا تاریخ فروش

ب) محاسبة مانده استهلاک انباشته و ارزش دفتری دارایی ثابت تا تاریخ فروش

ج) تشخیص سود یا زیان ناشی از فروش دارایی ثابت

د) صدور سند حسابداری فروش دارایی ثابت

ثبت حسابداری فروش دارایی ثابت

چنانچه یک قلم دارایی ثابت، قبل از پایان عمر مفید آن به فروش برسد، باید حساب دارایی و استهلاک انباشتة آن در زمان فروش، از دفاتر خارج گردد و براساس وجوه دریافتی یا طلب ایجاد شده از بابت فروش دارایی ثابت، جهت شناسایی سود و زیان ناشی از فروش دارایی ثابت اقدام شود.

صدور سند حسابداری با فرض وجود زیان

صدور سند حسابداری با فرض وجود سود

سود یا زیان ناشی از فروش دارایی ثابت

در زمان فروش دارایی ثابت، تفاوت بین خالص ارزش فروش و ارزش دفتری آن سود یا زیان برای شرکت است، در صورتی که خالص ارزش فروش بیشتر از ارزش دفتری باشد، شرکت سود ناشی از فروش کسب میکند و در صورتی که خالص ارزش فروش از ارزش دفتری کمتر باشد، شرکت متحمل زیان میشود.

ارزش دفتری دارایی ثابت - خالص ارزش فروش = سود یا زیان فروش دارایی ثابت

نکته: خالص ارزش فروش عبارت است از بهای فروش پس از کسر مخارج برآوردی تکمیل؛ بازاریابی و فروش.

مثال: شرکت "آبدانان" در ابتدای سال 1395 برای خرید یک دستگاه خودرو به صورت نقدی به مبلغ 180000000 ریال اقدام کرد، در تاریخ 31/06/1395 شرکت تصمیم میگیرد که وسیله نقلیه مذکور را به صورت نقدی بهفروش رساند. یادآوری میشود براساس ماده 149 قانون مالیاتهای مستقیم نرخ هزینه استهلاک دارایی مذکور 6 سال به روش خط مستقیم و ارزش اسقاط آن در پایان عمر مفید صفر است. مطلوب است:

الف) صدور سند حسابداری خرید دارایی ثابت

ب) صدور سند حسابداری هزینه استهلاک

ج) صدور سند حسابداری خروج دارایی ثابت از دفاتر با فرض قیمت فروش دارایی ثابت 90000000 ریال است.

ثبت حسابداری خرید دارایی ثابت به شرح زیر صادر خواهد شد

هزینه استهلاک دارایی ثابت به شرح زیر محاسبه میشود

بنابراین ثبت هزینه استهلاک تا زمان فروش (پایان شهریورماه)، به شرح زیر صادر میگردد

پس از ثبت هزینه استهلاک دارایی ثابت و مانده‌گیری حساب استهلاک انباشته، ثبت فروش دارایی ثابت به شرح زیر است؛