حق بیمه‌های حقوق و دستمزد

همه مؤسسات اعم از خدماتی، بازرگانی و تولیدی ملزم هستند تا اطلاعات لازم در مورد تعداد کارکنان، حقوق و دستمزد و مزایای مربوطه را همه ماهه به دستگاههای ذیربط برای تعیین و وصول مالیات حقوق و سازمان تأمین اجتماعی برای وصول حق بیمه و ارائه خدمات ارسال دارند.

حق بیمه چیست؟

حق بیمه یکی از کسور قانونی حقوق و دستمزد است. پرداخت کنندگان حقوق مکلف هستند در زمان تنظیم لیست حقوق و دستمزد با در نظر گرفتن نوع بیمه تحت پوشش و قوانین و مقررات مربوطه، حق بیمه سهم کارکنان را محاسبه نموده و در موعد مقرر به همراه حق بیمه سهم خود به حساب سازمان بیمه تأمین اجتماعی یا اداره بیمه خدمات درمانی واریز نمایند.

بنابراین، حق بیمه عبارت از وجوهی است که به حکم قانون تأمین اجتماعی و برای استفاده از مزایای آن به این سازمان پرداخت میشود و تمامی وجوه و مزایای نقدی یا غیرنقدی مستمر که در مقابل کار به بیمهشده پرداخت میشود، مبنای کسر حق بیمه قرار میگیرد.

نکته: وجوه مبنای کسر حق بیمه نباید از حداقل مزد که همه ساله از طرف شورای عالی کار اعلام میشود کمتر و از حداکثر حقوق مبنای کسر حق بیمه (7 برابر حداقل مزد) که توسط شورای عالی تأمین ‌اجتماعی اعلام میشود، بیشتر باشد.

مجموع حق بیمه پرداختی به سازمان تأمین اجتماعی معادل 30 درصد حقوق و دستمزد مشمول بیمه میباشد که 7 درصد آن بیمه تأمین اجتماعی سهم کارگر و 20 درصد بیمه اجتماعی سهم کارفرما و 3 درصد بیمه بیکاری سهم کارفرما است. 7 درصد سهم کارگر به عنوان یکی از کسور حقوق و دستمزد از حقوق و دستمزد ناخالص کارگر کسر میگردد و 23   درصد دیگر فقط بر مبنای حقوق و دستمزد ناخالص کارگر محاسبه میگردد و به عنوان یکی از هزینه‌های کارفرما شناسایی و در دفاتر ثبت میگردد.

حقوق و مزایای مشمول و غیرمشمول حق بیمه

1. کلیه وجوه نقدی که به افراد (کارکنان) پرداخت میشود به استثنای وجوه پرداختی بابت موارد زیر مشمول کسر حق بیمه میباشند:

• بازخرید ایام مرخصی
• حق اولاد حداکثر تا میزان قابل پرداخت طبق ماده 86 قانون تأمین اجتماعی (مازاد بر آن مشمول کسر حق بیمه میباشد)
• هزینه سفر و فوق‌العاده ماموریت
• حق همسر به کارکنان در مؤسسات مشمول قانون نظام هماهنگ پرداخت
• پاداش، پاداش افزایش تولید، پاداش نهضت سوادآموزی، عیدی
• کمک هزینه مسکن و بن کارگری در ایام بیماری
• حق شیر
• حق تضمین (کسر صندوق)
• خسارات اخراج و مزایای پایان کار (حق سنوات)
• حق‌الزحمه امام جماعت
• حق حضور اعضای غیر موظف در جلسات هیئت مدیره

2. مزد، حقوق و مزایا و حق‌الزحمه پرداختی به افرادی که طبق مدارک ارائه شده از سوی کارفرما شاغل یا بازنشسته کشوری، لشکری، بانکها و سایر دستگاهها بوده و مشمول تأمین اجتماعی نیستند، مشمول کسر حق بیمه نمی‌باشد.

سایر معافیت‌های حق بیمه

1. طبق قانون جانبازان شاغل از پرداخت 7%حق بیمه سهم کارگر معاف هستند.

2. کارفرمایانی که نسبت به جذب فارغ‌التحصیلان دانشگاهی با مدرک حداقل کارشناسی به صورت کارورزی اقدام نمایند، از پرداخت حق بیمه سهم کارفرما برای مدت 2 سال از تاریخ شروع به کار معاف هستند.

3. به منظور حمایت از کارگاههای کوچکی که حداکثر 5 نفر بیمه شده دارند سهم بیمه این کارگاهها شامل 7% بیمه سهم کارگر 3% حق بیکاری سهم کارفرما است.

مدارک ارسالی و مهلت ارسال مدارک

کارفرمایان کلیه کارگاه‌های مشمول تأمین اجتماعی مکلف‌اند لیست حقوق و دستمزد بیمه شدگان مربوط به هر ماه را حداکثر تا پایان آخرین روز ماه بعد به سازمان تأمین اجتماعی ارسال نمایند. پس از تکمیل لیست بیمه در نرم‌افزار بیمه و تهیه دیسکت بیمه (شامل فایل لیست ماهانه و فایل ریز کارکرد پرسنل)، به دو طریق میتوان فایلهای استخراج شده را به شعبه سازمان تأمین اجتماعی ارسال نمود:

1. به صورت حضوری که در این حالت فایلهای استخراج شده را بر روی CD ذخیره نموده و CD را به همراه روکش بیمه، به شعبه یا کارگزاری ارسال میکنیم و از شعبه رسید لیست و برگ پرداخت را دریافت میکنیم. 

2. به صورت غیرحضوری (اینترنتی) که در این حالت، فایل‌های استخراج شده را در سامانه سازمان تأمین اجتماعی بارگزاری میکنیم و رسید لیست و برگ پرداخت را دریافت میکنیم.

جرایم ناشی از عدم ارسال به موقع لیست حقوق و دستمزد

1. درصورتی که کارفرمایان از تنظیم و ارسال لیست حقوق و دستمزد بیمه‌شدگان حداکثر تا پایان آخرین روز ماه بعد خودداری کنند، ملزم به پرداخت جریمه نقدی به میزان ده درصد (10%) همان ماه خواهند بود.

2. مابه‌التفاوت ناشی از مقایسه لیستهای ارسالی کارفرما و بازرسی‌های انجام گرفته (کارگاهی و دفاتر قانونی) در ماههایی که کارفرما لیست را در مهلت مقرر ارسال داشته است مشمول جریمه عدم ارسال لیست نمیگردد. بدیهی است چنانچه کارفرما لیست برخی از ماهها را خارج از مهلت مقرر قانونی و با تأخیر ارسال نموده باشد، منحصرا جریمه تأخیر لیستهای ارسال شده محاسبه و اخذ میگردد.

3. در مورد آن دسته از کارفرمایان که به طورکلی از ارسال لیست کارکنان خود به سازمان امتناع و یا برخی از ماهها لیست ارسال نمی‌نمایند، مشمول جریمه عدم ارسال لیست به میزان حق بیمه همان ماه طبق بازرسی‌های انجام شده می‌باشند.

جرایم ناشی از تأخیر پرداخت حق بیمه

1. کارفرمایانی که در موعد مقرر تمام یا قسمتی از حق بیمه مستند به لیست مربوط به هر ماه را پرداخت ننمایند، علاوه بر تأدیه اصل حق بیمه، ملزم به پرداخت جریمه نقدی به میزان دو درصد تمام یا کسر بدهی قطعی پرداخت نشده به ازای هر ماه تأخیر می‌باشد.

2. مانده بدهیهای اعلام شده به کارفرمایان کارگاهها و پیمانکاران از تاریخ قطعیت، مشمول دو درصد جریمه تأخیر تأدیه ماهیانه خواهد بود.

3. درصورت تقسیط بدهی چنانچه کارفرما هر یک از اقساط را تا سررسید قسط بعدی پرداخت نکند بدهی تبدیل به حال شده و از تاریخ تبدیل به حال، جریمه نقدی تأخیر پرداخت حق بیمه نسبت به مانده بدهی به میزان دو درصد به ازای هر ماه تأخیر محاسبه میگردد و جرایم مطالبه شده قبلی نیز به نسبت مانده بدهی قابل وصول میباشد.